Rampjaarwandeling 1672

Met de Rampjaarwandeling loop je langs de mooiste historische gebouwen in Gorinchem. Van een oud huis voor het schuttersgilde tot Gorcumse verdedigingswerken. Je start bij de VVV, vervolgens wandel je een stukje door de binnenstad. Hier kom je langs de Oude Doelen en het Tolhuis. Vervolgens neemt de route je mee over de Altenawal en langs het Dalempoortje. Tot slot wandel je over de wallen langs de prachtige Molen De Hoop en 2 oude bastions.

In de droge zomer van 1672 was Nederland reddeloos. De rivieren stonden laag en koning Lodewijk de 14e van Frankrijk trok met een leger van 100.000 man over de Rijn bij Lobith. Ons leger onder leiding van de jonge prins Willem III moest hierdoor hals over kop terugtrekken naar de stad Utrecht. Na twee dagen discussie tussen Utrecht en Holland over de loop van een in te stellen waterlinie werd deze op Hollands gebied gemaakt. Het leger trok zich hierachter terug om, met de behulp van water en ca. 10.000 man, de 100.000 Fransen te weerstaan. 

Er werd een aantal hoofdposten ingedeeld waar een commandant werd geplaatst, die een deel van de waterlinie onder zijn hoede kreeg. De hoofdpost van de prins van Oranje was bij Bodegraven, waar de waterlinie het smalste en dus het zwakste was. Naar Gorinchem, de grootste vestingstad in de waterlinie, werd de meest ervaren bevelhebber gestuurd. Dit was Maarschalk Wirtz. Hij kreeg het grootste gedeelte van de waterlinie onder zijn hoede, dat liep vanaf de Lek bij Schoonhoven tot aan Heusden.
 
In vredestijd had Nederland zijn vestingen flink verwaarloosd, dus moest er nog snel flink wat werk worden verzet. Ook in Gorinchem was dit het geval. Onder leiding van gecommitteerden van de Staten van Holland werden burgers en boeren gedwongen om de gracht uit te diepen en de vestingwal op de juiste hoogte te brengen. De boeren werkten het stellen van de waterlinie tegen. Als hun land onder water stond, kregen ze geen geld en hadden ze geen eten. Er was nog geen sociaal vangnet. Uiteindelijk stelde de prins van Oranje orde op zaken en kwam de waterlinie toch voor elkaar. 

Maarschalk Wirtz deed zijn uiterste best om alles in goede banen te leiden en toen de Fransen de overgave van de vestingen Gorinchem, Loevestein en Woudrichem eisten, kon hij antwoorden “de heren met kruit en lood te zullen begroeten”. Elke Franse aanval en infiltratiepoging werd door hem resoluut afgeweerd. Hij kon de plundering door de Fransen van het dorp Ameide echter niet voorkomen, maar weerde een tweede poging af. Ook een aanval op Gorinchem vanuit Utrecht en Culemborg werd al op grote afstand van Gorinchem neergeslagen. Wirtz ging ook in de aanval; toen de Fransen het kasteeltje bij Poederoijen innamen, werd dit direct heroverd.